FIRE en pensioenuitkeringen

Vaak komt de vraag voorbij hoe het nu precies zit met pensioenuitkeringen en het bedrag dat je nodig hebt om financieel onafhankelijk te zijn. Laten we er voor het gemak vanuit gaan dat de AOW blijft bestaan en pensioenen niet veranderen (al ligt mijn mening hierover iets anders..). Hoe kun je dan rekening houden met pensioenuitkeringen bij het berekenen van je FIRE bedrag?

Hoeveel geld heb je nodig om van rond te kunnen komen?

Zonder te weten hoeveel geld je nodig hebt om van rond te komen kun je nooit uitrekenen hoeveel geld je nodig hebt voor FIRE. Een goede methode om hierachter te komen is door een budget voor jezelf op te stellen. Dit geeft inzicht in wat er maandelijks uitgegeven wordt en waar je eventueel minder aan wilt uitgeven. 

1. Herbereken je uitgaven voor tijdens je pensioen

Nu je eenmaal een begroting hebt opgesteld is het noodzakelijk om te bepalen waar je tijdens FIRE meer of minder aan wilt uitgeven. Je hoeft dan niet meer dagelijks naar je werk dus hebt geen structurele OV kosten meer of bent minder kwijt aan benzine. Daar in tegen wil je graag een moestuin, wat je €100 euro per jaar aan huur kost plus nog wat uitgaven voor zaden en dergelijke.

2. Herbereken maandelijkse bedrag tot pensioengerechtigde leeftijd 

De volgende stap is om je maandelijkse bedrag uit te rekenen voor wanneer je de pensioengerechtigde leeftijd hebt behaald en dus aanspraak kan maken op je pensioen en AOW. Hierbij dien je rekening te houden met inflatie van nu totdat je met pensioen gaat. Je uitgaves corrigeren voor inflatie doe je door de volgende formule toe te passen: 

Je verwachte maandelijkse uitgaven tijdens pensioen × 1,02 ^ Y = maandelijkse uitgaven tijdens pensioengerechtigde leeftijd. 

Y is in dit geval het aantal jaar tot je de pensioengerechtigde leeftijd hebt bereikt.

Dekt je pensioenuitkering je maandelijkse kosten?

Vervolgens is het natuurlijk zaak om te kijken of je maandelijkse uitgaven tijdens je pensioen gedekt worden door de AOW plus pensioenuitkeringen. Dit is niet alleen van belang als je eerder wilt stoppen met werken. Dit besef is voor iedereen belangrijk. Mocht dit niet het geval zijn dan is het belangrijk je inkomen aan te kunnen vullen of je uitgaven tijdens pensioen naar beneden bij te kunnen stellen.

Wil je je uitgaven niet bijstellen dan zul je extra vermogen moeten beleggen. Hoeveel dit is kun je op de volgende manier berekenen:
(Maandelijkse uitgaven tijdens pensioen min maandelijkse inkomsten tijdens pensioen) × 12 × 25 (of x 33) = benodigde extra beleggingen tijdens pensioen.

Persoonlijk zou ik in dit geval uitgaan van de 3% regel en dus de jaarlijkse benodigde extra gelden maal 33 doen om tot het beleggingsbedrag te komen. Het maandbedrag wat je extra nodig hebt is vaak aan de lage kant. Vandaar dat het waarschijnlijk een grote hap uit je beleggingsportefeuille zal zijn op maandelijkse basis. De 3% regel zorgt voor meer zekerheid dat je voor altijd gebruik kunt maken van dit potje. Ook is de kans dat je tijdens je pensioen extra kunt bijverdienen relatief klein. Je zult daarom echt van deze beleggingen op aan moeten kunnen. Daarnaast zal het geld wat overblijft toekomen aan al je nabestaanden wanneer je er niet meer bent. Dat is een groot voordeel ten opzichte van het aankopen van een uitkerend pensioenproduct, waarbij je vaak alleen kan kiezen voor een partnerpensioen tegen 70% van het maandbedrag.

Stel je hebt tijdens je pensioen 200 euro per maand extra nodig. Dit zou neerkomen op 200 euro maal 12 = 2400 per jaar. Wanneer je de 3% regel volgt betekent dit dat je 79.200 euro aan beleggingen moet hebben om er zeker van te kunnen zijn dat je hier de rest van je leven aanspraak op kunt maken.

Tijd tussen FIRE en pensioengerechtigde leeftijd

Nu is de kans groot dat je dit artikel bent gaan lezen omdat je eerder wilt stoppen met werken. Je streeft financiële onafhankelijkheid na. Toch wil je daarmee ook rekening houden met toekomstige inkomsten zoals de AOW en pensioenuitkeringen, aangezien dit het benodigde FIRE bedrag waarschijnlijk zullen verlagen.

Wanneer je eerder wilt stoppen met werken is de volgende stap om het maandelijks uit te geven bedrag om te zetten naar de periode in de toekomst wanneer je wilt stoppen met werken. Hierbij kun je uitgaan van een inflatie van 2% per jaar. Je kunt de volgende formule gebruiken:  maandelijkse bedrag × 1,02^z = uitgaven tijdens FIRE.
Z staat in dit geval voor het aantal jaar totdat je FIRE wilt zijn.  

Nu zijn er drie situaties mogelijk. De eerste is dat je redelijk dicht tegen je pensioen aanzit (minder dan 5 jaar) en eerder wilt stoppen en het gat tussen werken en pensioen ontvangen wilt kunnen opvangen. De tweede is dat je nog wat jaren te gaan hebt tot je de pensioengerechtigde leeftijd bereikt (tussen de 5 tot 15 jaar). De laatste is dat je echt gaat voor FIRE, met nadruk op de RE (retire early) en nog meer dan 15 jaar te gaan hebt tot je de pensioengerechtigde leeftijd hebt bereikt.

Op korte termijn de pensioengerechtigde leeftijd (binnen 5 jaar)

Wanneer je pensioengerechtigde leeftijd binnen 5 jaar nadat je stopt met werken valt, is de volgende situatie van toepassing. Het is in dit geval beter om van je spaargeld rond te komen in de te overbruggen periode. Dit heeft met name te maken met het risico dat gelopen wordt op beleggen. Ja, op de lange termijn kent beleggen hogere rendementen. Toch zijn de aandelenmarkten erg volatiel en wordt het gemiddelde rendement van 7% alleen over lange periodes behaald. Binnen een termijn van 5 jaar is er te veel onzekerheid en is beleggen dus af te raden. 

Stel je geeft tegen de tijd dat je wilt stoppen met werken 30.000 euro per jaar uit (zie formule uitgaven tijdens FIRE maal 12 om tot jaarbedrag te komen). Na 3 jaar heb je de pensioengerechtigde leeftijd bereikt en zul je volledig rond kunnen komen van de AOW en je pensioen. In dit geval heb je dan 90.000 euro nodig om eerder te stoppen met werken (jaarlijkse 30.000 euro aan uitgaven maal 3). Toch is het hierbij wel verstandig om rekening te houden met inflatie voor de jaren nadat je gestopt bent met werken. Gebruik daarom de multiplier uit de onderstaande tabel om te corrigeren voor 2% inflatie per jaar. In bovenstaand voorbeeld zou je dan uitkomen op 91.800 euro.

	Jaar tot pensioen	Multiplier
	5	5,204
	4	4,122
	3	3,060
	2	2,020
	1	1

Naast dit bedrag is het altijd raadzaam om een extra noodspaarpot achter de hand te hebben van 3 maanden aan uitgaven. Dit geldt niet alleen voor als je stopt met werken maar eigenlijk altijd en voor iedereen. Bovenop de 91.800 om 3 jaar aan uitgaven te dekken heb je dus een extra 7.500 euro nodig. 

Op middellange termijn de pensioengerechtigde leeftijd (5 tot 15 jaar)

Wanneer we kijken naar de middellange termijn is een mix tussen hoger risico en lager risico goed. Hierbij valt te denken aan een gedeelte aandelen (via indextrackers zoals VWRL) en een gedeelte obligaties. Ook een goede spaarpot in de vorm van een noodspaarpot is handig. Zoals hierboven al uitgelegd is dit eigenlijk in elke vorm van belang. Maar hoeveel heb je nodig om eerder te stoppen met werken wanneer je in deze categorie valt?

We hebben het nu alleen over het bedrag ter overbrugging tot de pensioenleeftijd. Wat bij pensioenfondsen vaak gedaan wordt is dat het percentage van het bedrag wat aangehouden wordt meer verschuift richting obligaties naarmate de uitkeringsperiode dichterbij komt. Zo ben je ervan verzekerd dat het geld ook daadwerkelijk gebruikt kan worden. Obligaties fluctueren minder maar hebben (vaak) wel een hoger rendement dan rentes op de spaarrekening.

Een methode hiervoor is om het totale bedrag elk jaar (vanaf de 15 jaar tot pensioen) met 10% te verschuiven van aandelen naar obligaties / je spaarrekening. Wanneer je dus 11 jaar verwijderd zit van je pensioengerechtigde leeftijd zou het betekenen dat je 40% in obligaties / spaarrekening hebt en 60% in aandelen.

Kijk hiervoor in onderstaande tabel om te zien welke multiplier je dient te gebruiken om tot het benodigde bedrag te komen. Let wel: bij het gebruik van deze multiplier bestaat de kans dat je aan het eind van de periode niet genoeg geld over hebt. Dit kan voorkomen doordat de aandelenmarkt grillig is en niet een stabiel rendement geeft wat jaarlijks hetzelfde is. Er blijft altijd een risico. Mocht je meer zekerheid willen inbouwen, zorg er dan voor dat je een hogere multiplier gebruikt dan hieronder genoemd (bijv. die van 8 jaar terwijl je over 7 jaar wilt stoppen). Daarnaast heb je ook altijd nog je noodspaarpot welke je eventueel aan kan spreken. Ook is er de mogelijkheid dat je een paar maanden wat zuiniger zult moeten leven wanneer het niet goed gaat met je beleggingen om ervoor te zorgen dat je minder geld hoeft te onttrekken uit je portefeuille. Een andere mogelijkheid is om minder snel om te zetten naar obligaties, zodat je aandelen de kans hebben te herstellen, maar dit komt ook weer met een risico dat ze juist harder dalen. Net zoals dat pensioenfondsen nooit met 100% zekerheid een bepaald pensioen kunnen garanderen (pensioenen worden niet geïndexeerd, of kunnen zelfs gekort worden), kan onderstaande multiplier niet garanderen dat je de volledige periode van het geld kunt leven.

Jaar tot pensioen	Obligaties %	Aandelen %	Multiplier
15	0	100	16,903
14	10	90	15,655
13	20	80	14,426
12	30	70	13,215
11	40	60	12,021
10	50	50	10,845
9	60	40	9,685
8	70	30	8,541
7	80	20	7,413
6	90	10	6,301
5	100	0	5,204

Kies hoeveel jaar je nog hebt te gaan tot de pensioengerechtigde leeftijd. Vervolgens kun je het bedrag “uitgaven tijdens FIRE” maal 12 doen om tot een jaarbedrag te komen. Dit jaarbedrag vermenigvuldig je vervolgens met bovenstaande multiplier behorende bij het aantal jaar dat je te gaan hebt tot de pensioengerechtigde leeftijd. Het bedrag wat hieruit komt is het bedrag wat je nodig hebt in beleggingen op het moment dat je stopt met werken.

Hoe ik tot deze multipliers ben gekomen?

Uitgangspunt bij de berekening van de multiplier is dat aandelen gemiddeld 7% rendement per jaar opleveren. Obligaties en je spaarrekening geven geen (0%) rendement. Inflatie is 2% per jaar, wat betekent dat je jaarlijkse uitgaven met 2% kunnen stijgen. Geef je dus nu 30.000 euro per jaar uit, dan kun je het jaar erop 30.600 euro per jaar uitgeven. Daarnaast is rekening gehouden met het percentage van de portefeuille wat in aandelen is belegd en hoeveel in obligaties.

Op lange termijn de pensioengerechtigde leeftijd (meer dan 15 jaar)

Wanneer je verder van je pensioen verwijderd bent is het maar de vraag of je met een multiplier zoals hierboven wilt werken of dat je je gewoon wilt houden aan de 4% regel. Daarnaast is de kans dat je gedurende die tijd nog wat bijverdient een stuk groter. Ook heb je vaak te maken met een veel lager pensioen aangezien je minder lang hebt gewerkt hebt en dus minder hebt ingelegd. De kans dat je tijdens je pensioengerechtigde leeftijd dus iets extra’s nodig hebt is groter. Hierdoor zal je al sneller in de buurt komen van de standaard 4% regel. Dit houdt in dat je 25x je jaarlijkse uitgaven tijdens FIRE aan beleggingen zult moeten hebben om hier per jaar 4% uit te kunnen onttrekken en vervolgens minimaal 30 jaar van je beleggingen te kunnen leven.

Mocht je tussen de 15 en 20 jaar te gaan hebben tot de pensioengerechtigde leeftijd dan zou je eventueel ook gebruik kunnen maken van de 5% regel. Wanneer je dit voor 100% in aandelen of 75% aandelen 25% obligaties hebt belegd is de kans 91% dat je hier 20 jaar lang van zult kunnen leven. Je hoeft in dit geval maar 20x je jaarlijkse uitgaven tijdens FIRE aan beleggingen te hebben. Er is dus wel een kleine kans dat je aan het eind van de periode niet genoeg geld over zult hebben. Aan jou de vraag of je 91% genoeg zekerheid vind.

Wanneer ga jij stoppen met werken?

Hopelijk heeft dit uitgebreide artikel je genoeg informatie gegeven, maar ook stof tot nadenken. Wanneer wil jij stoppen? In welke categorie val jij? Heb je een korte, middel of lange termijn te overbruggen tot je pensioen? En hoe zie je dan vervolgens je leven voor je? Zul je dan niks meer bijverdienen of heb je wat dingen in gedachten als “sidehustle”?

Voor mij persoonlijk

Ik ben zelf aan het toewerken naar een scenario waarin ik de 4% regel kan toepassen. Dit betekend dus vol op beleggen bij mijn favoriete broker DEGIRO. Ik geloof zelf niet dat ik ooit AOW zal ontvangen en pensioenen heb ik ook niet altijd vertrouwen in. Misschien komt het omdat mijn generatie zich niet snel verenigd in de vorm van vakbonden, waardoor de pensioenakkoorden (waar vakbonden vaak wel aan tafel zitten) sneller uitvallen in het voordeel van de categorie mensen die zich daar wel bij aansluiten (vaak oudere werknemers). Het wordt hierdoor een beetje een self-fulfilling prophecy ben ik bang. Daarnaast is het voor de politiek natuurlijk ook slecht te verkopen om nu rigoureus het pensioenstelsel aan te passen en daarmee oudere werknemers of gepensioneerden te moeten korten zodat het stelsel ook voor jongere generaties kan blijven bestaan. Die daadkracht zie ik nergens terug in de politiek, wat me soms wel een beetje moedeloos maakt om eerlijk te zijn. Wij, de millennials, en jongere generaties zullen het dus op een andere manier moeten gaan doen. Voor mij is hiervoor het concept van FIRE een mooi voorbeeld van hoe dit kan.